Operation Manual

zet in eigen gebied kost een punt, omdat er dan een leeg
punt minder over blijft. Een zet in wit's gebied is te
overwegen, maar de witte stelling is tegen vrijwel elke
invasie bestand. Zwart laat de beurt daarom voorbij
gaan. Zwart past. Voor wit geldt hetzelfde. Wit past ook
en de partij is daarmee ten einde.
Wit had ook mogen antwoorden. Bijvoorbeeld door in
het zwarte gebied te invaderen met bi
jvoorbeeld wit 1 in
diagram 8. Zwart moet nu zorgvuldig antwoorden. Een
kleine misstap kan kostbaar zijn. Na zwart 6 is de
zwarte stelling echter veilig. Zoek dat zelf maar eens
uit.
Het einde van de partij
Ook de stelling in diagram 9 kunnen we beschouwen
als een eindstand van een partij. Wit en zwart hebben
beide gepast. Er liggen echter nog twee witte stenen in
het zwarte gebied. Deze stenen zijn reddeloos verloren.
We noemen zulke stenen dood. Dode stenen worden
van het bord genomen aan het einde van de partij,
wanneer beide spelers hebben gepast. Ze hoeven dus
niet meer te worden geslagen. De dode stenen worden
bij de gevangenen gevoegd. De vrijkomende lege
punten tellen gewoon mee bij de eindtelling.
Mocht er onenigheid zijn over het al dan niet dood zijn
van stenen, dan kan dit worden opgelost door verder te
spelen tot het duidelijk is. Om het eerlijk te houden kun
je afspreken dat je vanaf het moment van onenigheid
beide evenveel zetten speelt.
De eindtelling
Bij de telling van deze eindstand heeft zwart 4
gevangenen en 12 gebiedspunten. Samen 16 punten.
Wit heeft nog steeds één gevangene en 10
gebiedspunten. Samen 11 punten. Het verschil blijft dus
5 punten in het voordeel van zwart. Wit is niets
opgeschoten met de invasie in het zwarte gebied.
Herhaling van zetten: ko
Slaat zwart op A in diagram 10, dan verdwijnt de
gemarkeerde steen. Zo ontstaat diagram 11
. Wit aan zet
kan echter onmiddellijk de gespeelde steen weer
terugslaan door op b te spelen. Dit zou zo eeuwig door
kunnen gaan als de ko-regel niet bestond. Om herhaling
diagram 13