Operation Manual

47
Modelbaan vorm
De modelbaan kan het beste op een vaste plaats staan. In een eigen huis laat een kelder of een
zolder zich goed inrichten voor een modelbaan. Ook in een appartement weet men er meestal wel
raad mee, zelfs als de modelbaan in een ruimte ondergebracht wordt die met andere “gebruikers”
gedeeld moet worden. Bij de eisen waaraan een ruimte moet voldoen, zijn er geen compromissen
mogelijk: stof, een hoge luchtvochtigheid of sterke temperatuurschommelingen zijn funest voor
een modelbaan.
Daarom dient de ruimte droog en gemakkelijk schoon te houden zijn. Indien de modelbaan in een
kelder ondergebracht wordt, dient men op de luchtvochtigheid te achten. Een luchtdroger kan
het klimaat doorslaggevend verbeteren. De ruimte dient over een goede verlichting en voldoende
wandcontactdozen te beschikken. Een verwarming beperkt de temperatuurschommelingen die op
een zolder juist extreem kunnen zijn.
Is de ruimte opnieuw ingericht, dan wordt het concreet: moet er een lang paradetraject ingericht
worden, heeft men veel plaats nodig voor een groot station of moeten er bergen verrijzen met veel
kronkelige trajecten? Deze voorstellen
bepalen ook de vorm van de modelbaan.
Maar pas op: elke plaats op de model-
baan dient bereikbaar te blijven voor on-
derhoud en reiniging.
Stoomloc of ICE
Grote modelbaan of diorama, fantasie landschap of het nabouwen van de werkelijkheid - de mo-
delbaan is veelzijdig en rijk aan diverse facetten - elke modelbaanliefhebber bouwt zijn eigen we-
reld. We willen u een overzicht geven van de vele vormgevingsmogelijkheden die de modelbaan
biedt.
Allereerst behandelen we die punten die eigenlijk voor het bouwen van de modelbaan al besloten
moeten worden. Dit betreft de afmeting van de baan en het tijdperk waarin de modellen gaan
rijden.
Een ieder is natuurlijk vrij om zich daar aan te houden. Hoewel in het grootbedrijf de ICE en de
stoomloc BR 10 nooit tegelijkertijd in bedrijf waren, hoeft dat de modelbaanbouwer niet te be-
perken in zijn beleving. - zelfs de tijd kan de modelbaanbouwer niet beperken - alles is mogelijk.
De tijdperken
Het behoort tot één van de mooiste aspecten van de modelbaan, dat men de spoorwegwereld met
stoomlocomotieven net zo gemakkelijk kan nabouwen als het huidige tijdperk met een bont gezel-
schap aan verschillende spoorwegmaatschappijen en snelle ICE’s of het begin van het spoorweg-
tijdperk met de eerste trein, de “Adler”.
De geschiedenis van de spoorwegen van het begin in 1835 tot heden, werd in vijf tijdperken inge-
deeld. De tijdperken zijn gerelateerd aan werkelijke periodes, zoals het ontstaan van de spoorwe-
gen, de staatsspoorwegen in de vorm van de Deutschen Reichsbahn 1920, de tijd van de Bundes-
bahn en de nieuwe tijd.
Elke periode heeft zijn eigen verschijningsbeeld voor wat betreft de voertuigen, spoorwegem-
placementen en gebouwen. Indien zich men houdt aan de tijdperkindeling, ontstaan authentieke
voorbeelden van vroegere spoorwegtijden van locomotieven tot en met de seinpaal. Desalniet-
temin kan het interessant zijn om de tijdperkgrenzen te overschrijden. Waarom zou men een mooi
model laten liggen, alleen omdat het niet in het modelbaantijdperk past.
Belangrijk is: het plezier staat op de eerste plaats. Waarom mag in het klein, de Pruisische T3 uit
1882 niet een huidige regionaalexpres trekken.
Modelschalen
De belangrijkste maat in de modelbaanwereld is de modelschaal. Deze laat zien hoeveel keer
kleiner de modelbaan is in vergelijk tot het voorbeeld. Een locomotief in de modelschaal H0, schaal
1:87, is dus 87 keer zo klein als het originele voorbeeld. De modelschalen hebben vaste bouw- en
normbenamingen toebedeeld gekregen.
De benaming gaat terug naar de eerste systeembaan van Märklin. Deze had een spoorwijdte van
railkop tot railkop van 48 millimeter, de voertuigen waren daarmee ongeveer gemaakt in de schaal
1:32. Märklin noemde deze schaal modelschaal I. De andere modelschalen zijn daarvan afgeleid.
Grotere voertuigen verschenen in de modelschalen II en III en voor modellen in de eerstvolgende
kleinere modelschaal koos Märklin het volgende kleinere kenmerk 0. In 1935 stelde de Göppinger
fabrikant een tafelbaan voor die qua modelschaal half zo groot was dan de modelschaal 0. Deze
modelbaan, met een modelschaal van 1:87, kreeg het modelschaal kenmerk 00 en tegenwoordig
heet deze modelschaal H0 (half nul). Het is met afstand, wereldwijd, de meest geliefde model-
schaal. H0 biedt een zeer goede detaillering, bij een aantrekkelijke modelbaan afmeting.
Rechthoek: deze vorm is vooral
geschikt voor kleine banen.
U-vorm: de baan
biedt veel plaats
en blijft goed
bereikbaar.
Overzicht van de modelbaan-vormen
Module-vorm: Interessant
voor de modelbaanbouwer
met plaatsgebrek. De modu-
les kunnen na het bedrijf op-
geborgen worden en nemen
dan weinig ruimte in.
L-vorm: de baan past in een
hoek waardoor de ruimte ook
nog voor andere doeleinden
gebruikt kan worden.