User manual

weerstand van 4,7 k

. Het geluid wordt daardoor veel hoger: 2 punten.
15 Akoestische temperatuursensor
Achter het deurtje nummer 15 vindt u een weerstand van 10 k

(bruin, zwart, oranje), die nu in plaats van de weerstand met 100 k

zal worden gebruikt. Dit
resulteert in een hoge toon. Raak de condensator met twee vingers aan. Hij zal daarbij licht opwarmen, wat resulteert in een verandering van de toonhoogte.
Informatie: De meeste elektrische componenten veranderen hun eigenschappen met
de temperatuur. Bij vele keramische condensatoren is deze verhouding bijzonder
uitgesproken. Meer in het bijzonder wordt de capaciteit dichtbij de
kamertemperatuur van 20 °C maximaal en daalt duidelijk bij hogere en aanzienlijk
lagere temperaturen. Een verwarming met de vingers leidt daarom tot een hogere
toonfrequentie.
Opdracht: Zet het circuit enkele minuten buiten in de kou en onderzoek de invloed
van lage temperaturen. Zet het circuit direct op de verwarming en zoek de warmste
plek in de kamer: 4 punten.
16 Net als een geigerteller ...
Achter het 16e deurtje vindt u nog een schijfcondensator, dit keer met slechts 10 nF (opdruk 103). Bouw deze in de toongenerator in. Ook veranderde
weerstanden worden gebruikt om de toonhoogte aan te passen. Bovendien wordt de tot nu toe in de tegenkoppeling gebruikte weerstand door een rode LED
vervangen, die nu als lichtsensor werkt. Het resultaat is een toongenerator, waarvan de frequentie afhankelijk is van de helderheid. Als het erg donker is, hoort
men alleen nog een knetteren. Zodra licht invalt op de sensor, verhoogt de frequentie van de toon. Met een beetje fantasie klinkt dat als een geigerteller,
wanneer men een radioactief monster in de buurt brengt.
Informatie: De LED heeft in dit experiment twee functies. In de
doorgangsrichting gedraagt ze zich als elke ander diode en zorgt voor een snelle
ontlading van de condensator. In de sperrichting isoleert ze daarentegen en laat
alleen een stroom vloeien, die afhankelijk is van de helderheid. Het circuit
produceert daarom korte pulsen, waarvan de frequentie toeneemt met de
helderheid.
Opdracht: Bouw aanvullend de condensator met 100 nF in, zodat de frequentie
nog lager wordt. In het donker zal men alleen een geïsoleerd knakken horen en
ziet men ook zwakke lichtflitsen van de rode LED. Test welke LED de kleinste
sperstroom vertoont en daarmee in het donker de laagste frequentie genereert.
Het geluid herinnert nu nog duidelijker aan een geigerteller: 4 punten.