User manual

Informatie: In een serieschakeling wordt de batterijspanning van 9 V verdeeld over de individuele verbruikers.
Op de LED staat nu een spanning van ongeveer 2 V, op de weerstand van 7 V. Omdat de spanning op de piëzo-
luidspreker daarmee ook slechts nog 7 V is, is het kraken bij het bedienen van de schakelaar een beetje stiller.
Omdat onze oren echter gewend zijn aan veel grotere bereiken van verschillende geluidsvolumes, blijft dit kleine
verschil praktisch onhoorbaar.
Opdracht: Bedien het schakelcontact zo, dat de beide draden elkaar alleen heel licht aanraken of zwak
over elkaar strijken. Daarmee ontstaat een krassend geluid in de luidspreker, zoals dit vaak in oudere
telefoons wordt gehoord. Het contact is noch betrouwbaar gesloten noch volledig geopend. De LED toont
dan een knipperend licht. Dit effect is echter alleen met veel vaardigheid te bereiken: 4 punten.
5 Geïntegreerd circuit goed geland?
Open het vijfde deurtje. Daarachter vindt u de belangrijkste component van deze kalender, de viervoudige operationele versterker LM324. Dit IC (Integrated
Circuit, geïntegreerd circuit) met 14 aansluitpennen bevat vier zelfstandige versterkers met elk twee ingangen en een uitgang. De individuele versterkers zijn
uitwisselbaar, maar de twee aansluitingen voor de bedrijfsspanning mogen nooit worden verwisseld, omdat het IC daardoor verwoest kan worden. De positieve
aansluiting bevindt zich op pen 4, de negatieve aansluiting op pen 11. Op een insteekplaat voor experimenten vindt men echter meestal de pluspool boven en de
minpool onder. Het IC moet dus zo worden gebruikt, dat het etiket op de kop staat.
Stelt u zich voor, dat de viervoudige-OPV een ruimteschip is, dat moet landen op Mars. Iedereen wacht met spanning op een eerste teken van leven, dat bewijst
dat het ruimtevaartuig correct is geland. In dit geval toont het oplichten van het rode LED aan dat alles goed is. En de weerstand voorkomt schade, indien er
toch een fout is opgetreden. In tegenstelling tot op Mars kan men nu alles eenvoudig verhelpen en het geheel opnieuw proberen.
Informatie: Een operationele versterker versterkt het spanningsverschil tussen de twee
ingangen. Bij grotere verschillen is de uitgang ofwel volledig ingeschakeld of volledig
uitgeschakeld. In dit geval is de spanning aan de +- ingang hoger dan aan de - –ingang,
daarom is de LED aan. Normaliter ligt de IC aan de volledige bedrijfsspanning, maar nu ligt
nog de beschermende weerstand in de plusleiding.
Opdracht: Bouw het circuit zo om, dat een andere van de vier mogelijke versterkers wordt
gebruikt (1 punt). Of probeer het gelijk met alle drie de andere versterkers (3 punten).
6 Aanraaksensor
Het deurtje nummer 6 brengt een weerstand met 330 k

(oranje, oranje, geel) tevoorschijn. Bouw een circuit met open OPV-ingang. Twee draden met blote
uiteinden voeren naar buiten. In de normale toestand is de LED aan. Wanneer men de beide ingangsdraden verbindt, dan gaat deze uit. Het is ook genoeg om
de twee draden met de vingers aan te raken, omdat de geleiding van de huid voldoende is om de toestand te veranderen. Als men alleen de draad aan de +-
ingang aanraakt, kan de LED aan of uit zijn en vaak ook knipperen. Wanneer er elektrische leidingen in de buurt zijn, kan een brommen of zoemen uit de
luidspreker te horen zijn.